فراموش کردم
اعضای انجمن(324) انجمنین قانون لاری اؤنه ری (پیشنهاد)، انتقاد سؤزلوک تانیتیمی
جستجوی انجمن
مدیر انجمن: ائلی میانالی
محمود - اوجاقلو (taymaz-ocaqlu94 )    

دین قوُروُموُ

منبع : چئوری = ترجمه
درج شده در تاریخ ۹۴/۰۵/۲۵ ساعت 22:15 بازدید کل: 333 بازدید امروز: 331
 

دین قوُروُموُ (1)

دین، اینانج اولقوُسوُنا (2) دایانیر. سوسیولوژی (3) دینسل اینانج‌لاری و نورم‌لاری بیر اولقوُ اولاراق؛ اینجه‌له‌مَه‌یه چالیشیر. سوسیولوژی بو دینسل اینانج‌لارین و نورم‌لارین دوغروُلوُغوُیلا و یالنیش‌لیغی‌ایلا ایلگی‌لنمز. سوسیولوژی دینی بیر قوُروُم اولاراق اَله آلیر و اؤته‌کی(4) قوُروُم‌لارلا اولان ایلیشکی‌لرینی آراشدیریر.

دین هر بیر دؤنمده بیرئی‌لری (5) و توپلوُم‌لاری ائتکی‌له‌ین اَن اؤنملی قوُروُم‌لاردان بیری اولموُش‌دوُر. دینی اولمایان هئچ بیر توپلوُم‌دا (6) گؤرولمه‌میش‌دیر.

دین، توپلوُمسال یاشام‌دا، بیرئی‌لرین بعضی داورانیش‌لارینی اولوُملوُ (7) قارشیلاییب؛ او داورانیش‌لارین تکراری اوچون تشویق ائدیب و ثواب اولاراق قبول ائدره‌کن بعضی داورانیش‌لارینی ایسه اولوُمسوُز(8) و سوُچ (9) اولاراق؛ قبول ائده‌رک او داورانیش‌لارین یاپیلماسینی یاساق‌لار.(10)

بو یؤنویله دین، بیرئی‌لرین داورانیش‌لارینین توپلوُموُن ده‌یر(11) یارقیلارینا اوُیقوُن (12) اولماسینی ساغلار.(13)

سوسیولوژی‌نین بوتونلشدیریجی ایشله‌وی (14) اَن آچیق شکیلده، دینی عبادت و آیین‌لرده گؤرولمک‌ده‌‌دیر. توپلوُم‌جا اورتاق‌لاشا(15) یاپیلان عبادت، آیین و تؤره‌ن‌لر (16)  قوُروُپ روُحوُنوُ گلیشدیره‌رک‌ بیرئی‌لر آراسینداکی توپلوُمسال قایناشماغی ساغلار.

دین یولوُیلا وجدان دوُیقوُسوُ گلیشن اینسان آیری اینسانلار و توپلوُمسال قوُرال‌لارا (17) داها دوُیارلی (18) اوُلوُر. بوُ ندنله دین، بیرئی‌لرین وجدانینا یاپدیغی ائتکی‌ایله (19) توپلوُمسال کنترلون ساغلانماسینا قاتقی (20) یاپار.

۱- دینین ایشله‌ولری  

۱-۱- دین، اینسانا گوج و گووه‌ن (21) وئره‌رک‌؛ ایچ توختاق‌لیغینی ساغلار. بئله‌جه دین اینسانلارین پسیکولوژیک یؤندن (22) راحاتلامالارینی ساغلار.

۱-۲- توپلوُمسال کنترل آراجی (23) اولاراق؛ توپلوُموُن بوتونلشمه‌سینه قاتقی ساغلار.

۱-۳- توپلوُموُن اورتاق ده‌یرلرینه خطاب ائتدیییندن بیرئی‌لر آراسی دایانیشمایا (24) قاتقی یاپار.

۱-۴- بیرئی‌لره، توپلوُم‌دا قبول ائدیلن داورانیش‌لاری گؤستره‌رک و بیر تاخیم(25) قوُرال‌لار قوُیاراق؛ بیرئیین توپلوُما اوُیوُم(26) ساغلاماسین‌دا یاردیمجی اولوُر.

۱-۵- توپلوُمسال(27) کولتورو (28) اولوُشدوُران و گله‌جک قوشاق‌لارا (29) آخیدان(30) ائتمن‌لردن (31) بیری‌دیر.

۲- دینی اینانج چئشیدلری (32)

۲-۱- توتئمیزم: اَن ایلکَل (33) دینی اینانج(34) شکلی‌دیر. توتم اینانجی قوُتسال (35) ساییلان بیر حئیوان، بیتکی یوخسا جانسیز بیر نسنه‌یه (36) اینانماق و تاپینما‌ق‌دیر.(37) توتم بیر قبیله‌نین آتاسی اولاراق؛ قبول ائتدیگی و آدینی داشیدیغی بیر حئیوان، بیتکی یوخسا جانسیز نسنه‌دیر. بو توتم قارتال، قوُرد و آیی اولا بیلدییی کیمی؛ یاغیش کیمی شئی‌لرده اولا بیلیر.

۲-۲- فئتیشیزم: اینسانلارین ایچینده بؤیوسل(38) گوج اولدوُغوُنا ایناندیغی نسنه‌لره صاحیب اولماق ایسته‌مه‌سی و یا اونلارلا ایلیشکی‌ده بوُلوُناراق؛ اوُغوُر گتیره‌جه‌یینه اینانماسی و تهلوکه‌لردن قوروُدوُغوُنا (39) اینانما‌سی‌دیر. فئتیشیزم بیر شخصه عاییددیر؛ تاپینیلاجاق شئ او شخصه عاییددیر.

۲-۳- آنیمیزم: روُحا تاپینماق آنلام‌لارینا گلیر. دوغادا(40) کی بوتون وارلیق‌لارین بیر روُحا صاحیب و جانلی اولدوُغوُنا اینانماق‌دیر. آنیمیزم روُحوُن اؤلدوکدن سونرا، وار اولدوُغوُنا دوشونجه‌سی‌ایله ایلک اولاراق اورتایا چیخمیش‌دیر. آنیمیزم‌ده روُحوُن اینسانلارین اطرافیندا گزدییینه و اونلارا مداخله ائتدییینه اینانیلیر. بو ندنله بو روُح‌لارا آداق‌لار(41) آدانیلیر.(42) قوُربان‌لار کسیلیر و دوعالار ائدیلیر و اوخوُنوُر.

۲-۴- ناتوریزم: دوغا گوج‌لرینه تاپینماق اینانجی‌دیر. بو اینانج، اینسانلارین دوغال اولای‌لار قارشیسیندا حیرت، سایقی و قوُرخوُ دویقوُلارینی گؤستر‌مه‌سی‌ایله باشلامیش‌دیر. آی، اوُلدوُز، گونش، آتش (اود) کیمی وارلیق‌لارا اینانیلمیش‌دیر.

۲-۵- پولی‌تئیزم (Politeism): چوخ تانری‌چیلیق‌دیر. اینسانلار سیته‌لر(43) حالیندا یاشاماغا باشلایینجا؛ اینسانلار بیردن چوخ، تانری‌یا اینانماغا باشلادی و بوردا چوخ تانری‌چیلیغی اورتایا چیخارتدی.

۲-۶- مونوتئیزم(Monoteism): تک تانری‌چیلیق‌دیر. ائوره‌نی(44) یارادان و یؤنه‌تن (45) تانری‌نین وارلیغی ساوونماق(46) تئ‌ایزم Teism، تانری‌نین وارلیغی قبول ائتمه‌ین گؤروشه ایسه آتئ‌‌ایزم  Ateism دئییلیر.

۳- دین و لائیک‌لیک

گئنل آنلام‌دا لائیک‌لیک، عقلی دوشونجه‌ایله دینی دوشونجه‌نین آیریلماسی‌دیر. سیاسی معنادا لائیک‌لیک، سیاسی بیر قوُروُلوُش اولان دؤولتی، دین قوُرال‌لارینا دایاندیرمایان و شخص‌لرین دینسل اینانج و تاپینما اؤزگورلوک‌لرینی اینانج و دین فرقی گؤزتمه‌ک‌سیزین گووه‌نج آلتینا آلان بیر سیستئم‌دیر. یعنی دؤولت ایشلری‌ایله دین آلانینین(47) بیر-بیرلریندن آیریلمالاری دئمک‌دیر.

فرانسیز دئوریمی‌ایله یوکسه‌لن لاییک‌لییین «دین آزادلیغی و دین-دولت ایشلری‌نین آیریلیغی» اولاراق ایکی جبهه‌سی واردیر. بیر دؤولتین لائیک اولا بیلمه‌سی اوچون،  او دؤولتده دین آزادلیغینین تانینمیش اولماسی و گوونجه و عبادت آزادلیق‌لارینا دایانیر. اینانج آزادلیغی، شخصین ایسته‌دییی دین سئچه بیله‌جه‌گی آنلامینا گلیر.

لائیک‌لییین ایکینجی جبهه‌سی دین و دؤولت ایشلری‌نین آیریلیغی‌دیر. بیر دؤولت‌ده، دین و دؤولت ایشلری‌نین آیریلدیغینی دئمک اوچون، دؤولتین رسمی بیر دینینین اولماماسی، دؤولتین بوتون دین‌لر قارشی‌سیندا ائشیت داورانماسی، دین قوُروُم‌لاری‌ایله دؤولت قوُروُم‌لاری‌نین بیر-بیریندن آیری اولماسی و حقوق قوُرال‌لاری‌نین دین قوُرال‌لارینا اوُیما مجبورییتینین اولماماسی‌دیر. لائیک دؤولت‌لرده شخصین ایسته‌دییی دینه و اینانجا صاحیب اولماسی دؤولتین ائتکی‌سی ائشییینده‌دیر. لائیک دؤولت‌ده دین، شخص‌لرین وجدان‌لارینا بوراخیلیر. لائیک دؤولت‌ده دین، دؤولتین قوُروُلوُشوُنا و یؤنه‌تیمینه حاکیم اولانماز.

لائیک دؤولت یؤنه‌تیمینده بوتون دوزه‌نله‌مه‌لر(48) حقوق قوُرال‌لارینا گؤره یاپیلیر و بوتون وطنداش‌لار یاسا (49) اؤنونده ائشیت‌د‌یرلر.(50)

***************

1- قوُروُم = نهاد- ساختار

2- اولقوُ = پدیده

3- سوسیولوژی=[sos[i]yoloi]  = علمی که به مطالعۀ روابط بین افراد، گروه‌ها و طبقات اجتماعی می‌پردازد؛ جامعه‌شناسی.

4- اؤته‌ن= گذشته – قدیمی

5- بیرئی = فرد

6- توپلوُم = جامعه – اجتماع

7- اولوُملوُ = مثبت - پوزیتیو

8 – اولوُمسوُز = منفی – نگاتیو

9- سوُچ = گناه – بزه

10- یاساق = ممنوع

11- ده‌یر = ارزش

12- اوُیقوُن = تناسب – متناسب

13- ساغلاماق = تصحیح کردن – سالم سازی

14- ایشله‌و = کارکرد

15- اورتاق‌لاشا = مشترک – مناسک جمعی

16- تؤره‌ن‌= مراسم

17- قورال = قوانین - مقررات

18- دویار = محسوس

19- ائتکی = تاثیر

20- قاتقی = مشارکت کردن

21- گووه‌ن = امنیت – اعتماد

22- یؤن = مسیر - طریق

23- آراج = وسیله – واسطه

24- دایانیشما = استقامت

25- تاخیم = دسته – گروه – تیم

26 – اوُیوُم = هماهنگی

27- توپلوُمسال = اجتماعی

28- کولتور = فرهنگ

29- قوشاق = نسل

30- آخیدان = منتقل کننده – ساری و جاری کننده

31- ائتمن‌ = عامل موثر

32- چئشید= نوع

33- ایلکَل = ابتدایی

34- اینانج = باور

35- قوُتسال= مقدس

36- نَسنه‌ = شیء – چیز

37- تاپینما‌ق‌ = تعظیم - عبادت

38- بؤیوسل = بزرگ انگاری- بزرگ مرتبه

39- قوروُماق = محافظت کردن.

40- دوغا = طبیعت

41- آداق‌ = لقب- نامزد

42- آدانیلماق = نامگذاری کردن.

43- سیته‌ = سایت - سلول

44- ائوره‌ = کائنات

45- یؤنه‌تن = مدیریت کننده

46- ساوونماق = نگهبانی کردن- تهذیب

47- آلان = عرصه – نهاد – باند

48- دوزه‌ن = نظم - مقررات

49- یاسا = قانون

50-ائشیت = برابر - متوازن

این مطلب توسط ائلی میانالی بررسی شده است. تاریخ تایید: ۹۴/۰۵/۲۶ - ۰۹:۳۲
اشتراک گذاری: تلگرام فیسبوک تویتر
برچسب ها:

1
1


لوگین شوید تا بتوانید نظر درج کنید. اگر ثبت نام نکرده اید. ثبت نام کنید تا بتوانید لوگین شوید و علاوه بر آن شما نیز بتوانید مطالب خودتان را در سایت قرار دهید.
فراموش کردم
تبلیغات
کاربران آنلاین (1)