خرخر چیست و چه درمانی دارد؟

خرخر چیست و چه درمانی دارد؟

آیا متوجه شده‌اید که هم اتاقی یا همسرتان دچار کم خوابی شده است؟ آیا می‌دانید چرا روزها خسته خواب آلود و بی‌حوصله‌اید ویا حافظه‌تان کم شده و خوب نمی‌توانید تمرکز کنید؟ آیا به این نکته پی برده‌اید که چرا روابط زناشویی‌تان مختل و میل جنسی‌تان کم شده است؟ آیا اخیراً مبتلا به فشارخون بالا یا مشکلات قلبی و ریوی نشده‌اید؟

آیا کسی به شما گفته است که شب‌ها خرخر می‌کنید ویا نفستان حین خواب قطع می‌شود؟

بلی ممکن است تمامی و یا بخشی از مشکلات بالا به همین علت یعنی خروپف و قطع تنفس در خواب باشد.

اصولاً 45% از بزرگسالان بطور گاه‌گاهی و 25% آنها همیشه خرخرمی‌کنند. البته کودکان نیز از این مسئله مستثنی نیستند. خروپف در آقایان و افراد چاق بیشتر بوده و با بالاتر رفتن سن نیز افزایش می‌یابد. این مسئله اثرات مهمی در زندگی شخصی و سلامتی فرد دارد.

خرخرچیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

خروپف صداهای ناخوشایند تنفسی در حین خواب است اکثریت قریب به‌اتفاق این سر و صداها ناشی از تنگ شدن مجاری فوقانی تنفس در بینی، حلق، دهان و حنجره می‌باشد. ولی چرا این صداها در طول خواب ایجاد می‌شود؟

در زمان خواب و به‌خصوص زمانی که به خواب عمیق می‌رویم ماهیچه‌هایی که در دیواره مجاری تنفسی وجود داشته و با فعالیت خود، آنها را باز نگاه می‌دارند، شل می‌شوند.این حالت باعث بسته شدن مجاری و ارتعاش آنها به‌خصوص ناحیه زبان کوچک و کام نرم در هنگام دم می‌شود این ارتعاش ایجاد صدای خرخر می‌کند.

تنگ شدن را ه هوایی علاوه بر شل شدن عضلات ممکن است به دلایل زیر هم باشد:

1.       مشکلات ساختمانی بینی نظیر انحراف تیغه بینی، پولیپ تومورها، بزرگی توربین‌ها و سینوزیت مزمن

2.       بزرگ شدن لوزه و لوزه سوم که مهمترین علت در کودکان است

3.       بلند بودن کام نرم و زبان کوچک

4.       بزرگ و حجیم بودن زبان

5.       اشکالات در استخوان‌های فک و صورت به‌خصوص کوچک بودن فک پایین

6.       کوتاه و قطور بودن گردن

عوامل تشدید کننده خرخر کدامند؟

اصولا خرخر در حالات زیر بیشتر و شدیدتر است:

1.       افزایش سن

2.       چاقی

3.       عوامل ارثی

4.       وجود آلرژی

5.       استعمال دخانیات

6.       مصرف مشروبات الکلی و داروهای خواب‌آور و آرامبخش

7.       خوابیدن به پشت

قطع تنفس چیست و چه خطراتی دارد؟

بسیاری از افرادی که خرخر می‌کنند به‌درجاتی دچار قطع تنفس در خواب و یا اصطلاحا "آپنه" می باشند. در مورد اینکه خرخر به تنهایی برای سلامتی جسمی فرد مضر است یا خیر اختلاف نظر وجود دارد ولی بسیاری از محققان بر این عقیده‌اند که خرخر احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی را افزایش می‌دهد ولی قطع تنفس به‌ ویژه اگر تعداد آنها زیاد و یا طولانی باشند، مطمئناً خطرناک می‌باشد. در زمان خواب این افراد به دفعات دچار قطع تنفس می‌شوند و چنانچه تعداد آنها بیش از 5 بار در ساعت بوده وهرکدام بیش از 10 ثانیه به‌طول انجامد مضر است. افرادی هستند که بیش از 20 تا30 بار در هر ساعت قطع تنفس داشته و ممکن است زمان هر کدام به 2 دقیقه برسد. خطرناک‌ترین عارضه آن مرگ ناگهانی در خواب است و چه بسا افرادی که با تشخیص سکته قلبی در خواب مرده‌اند در حقیقت دچار قطع تنفس شده‌اند. عوارض مهم دیگر افزایش فشار خون سکته قلبی و مغزی و بیماری‌های ریوی می‌باشد.همچنین به‌دلیل آنکه این افراد در طول شب خواب درستی نداشته‌اند روزها دچار خستگی خواب آلودگی عدم تمرکز و کم شدن حافظه و بی حوصلگی می‌شوند. پیامدهای خطرناکی همچون خوابیدن در زمان رانندگی نیز می‌تواند عواقب وخیمی داشته باشد. در کودکان خرخر و قطع تنفس باعث شب ادراری، بیش فعالی و کاهش کارایی تحصیلی می‌گردد.

چه راه‌هایی برای تشخیص این بیماری وجود دارد؟

معاینه دقیق بیمار در ناحیه بینی، دهان، حلق و حنجره و گردن بسیار حائز اهمیت است. درافرادی‌که با بازکردن دهان قادربه دیدن حلق و انتهای زبان نباشیم این عارضه شدیدتر است . همچنین برای ثبت قطع نفس این افراد می‌توان از نزدیکان به‌خصوص همسر آنها کمک گرفت. آنها می‌توانند با یادداشت دفعات قطع تنفس و مدت زمان‌تان در حین خواب در بهبود تشخیص و در نتیجه درمان موثر باشند.در حال حاضر مراکز مجهزی به‌نام کلینیک یا آزمایشگاه خواب وجود دارد که تمام علائم حیاتی همچون فشار خون تعداد ضربان قلب و  تنفس و همچنین میزان اکسیژن خون را در زمان خواب اندازه می‌گیرند. کسانی‌که مشکوک به قطع تنفس‌های شدید هستند لازم است که به این مراکز مراجعه نمایند.

چه تو صیه‌هایی برای کاهش خرخر می‌توان ارائه داد؟

·         کاهش وزن

·         پرهیز از خوردن غذاهای پرحجم قبل از خواب

·         عدم استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی و داروهای آرامبخش قبل از خواب

·         خوابیدن به پهلو

درمان خرخر چگونه است؟

.اصولا سه راه برای درمان این بیماری وجود دارد:

        اول داروها هستند که البته به‌جز درموارد نادری همچون آلرژی نقش چندانی در درمان این بیماران ندارند.

       دوم استفاده از پروتزها و دستگاههای مختلف است. پروتزهای متنوعی در داخل بینی و دهان با هدف باز کردن راه هوایی استفاده می‌شودکه تا حدودی موثرند. دستگاهی بنام  CPAP که هو ارا با فشار از راه بینی وارد دستگاه تنفس می‌کند، یکی از بهترین راه‌ها برای درمان خرخر و به‌خصوص قطع تنفس است ولی متاسفانه بسیاری از بیماران پس از مدتی استفاده آن را تحمل نکرده و کنار می‌گذارند.

        راه سوم جراحی است .

 روش‌های متنوع دردرمان بیماران به‌کار می‌رود که به شرح ذیل است:

1)      امواج رادیویی یا رادیو فرکوئنسی که برای کاهش حجم و محکم‌تر کردن بافت نرم حلق به ‌ویژه کام نرم، زبان کوچک، دیواره حلق و انتهای زبان به‌کار می‌رود. در این روش سوزن‌های مخصوص وارد بافت شده و با وارد آوردن این امواج بافت جمع و کوچک می‌شود. این روش کاملا سر پایی بوده و برای خرخرهای خفیف موثر است.

2)      لیزر کاربرد زیادی در درمان خرخر دارد. امواج لیزر می‌تواند توربین‌ها یا پولیپ‌های بینی را کوچک کند همچنین می‌توان از آنها در برداشتن قسمتی از زبان کوچک و کام نرم هم استفاده کرد. کاربرد آنها در خرخرهای خفیف می‌باشد.

3)      برداشتن قسمتی از کام نرم، زبان کوچک یا بدون برداشتن لوزه ها که به عمل اوولوپالاتو فارنگو پلاستی معروف است . این عمل را می‌توان با استفاده از امواج رادیوئی لیزر ویا چاقوی جراحی انجام داد. این روش در موارد خرخر و قطع تنفس متوسط کاربرد دارد.

4)      جراحی کوچک کردن ویا جلو آوردن زبان در مواردی به‌کار می‌رود که علت عمده قطع تنفس بزرگی و عقب بودن زبان می‌باشد.

5)      جراحی‌های فک و صورت: روش‌های مختلفی از جراحی بر استخوان‌های فک و صورت وجود دارد که می‌تواند اشکالات مربوط به این قسمت را برطرف کند مثل جلو آوردن فک پایین

6)      در موارد بسیار شدید که جان بیمار به‌علت قطع مکرر و طولانی تنفسی در خواب در خطر است و روش‌های دیگر موثر نمی باشد، از باز کردن نای در قسمت پایین و جلوی گردن استفاده می‌شود این عمل را اصطلاحاً تراکئوستومی می‌گویند.

در پایان لازم است به دو نکته اشاره شود:

         نخست اینکه بسیاری از بیماران بدلیل ناراضی بودن اطرافیان و به‌خصوص همسرشان جهت درمان مراجعه می کنند. دیده شده که در برخی موارد علیرغم خفیف بودن خرخر و یا درمان موثر آنها رضایت اطرافیان جلب نمی‌شود. دلیل این مسأله می‌تواند پایین بودن آستانه تحمل اطرافیان و یا وجود مشکلات دیگری در روابط باشد.

        دوم آنکه هدف از درمان خرخر و قطع تنفس کاهش آنها به‌درجات مختلف است و احتمال از بین رفتن کامل این حالت بسیار ضعیف است. لذا جلب توجه بیمار و اطرافیان و توضیح کافی برای آنها در موفقیت درمانی است.