زراعت گندم دیم:
گندم ازاولین گیاهانی است که به وسیله انسان زراعت شده است و مهم ترین گیاه زراعتی بشمار می رود. زیرا زراعت آن در مناطق مختلف و شرایط آب و هوایی متفاوت صورت گرفته و غذای اصلی اغلب مردم جهان را تشکیل می دهد. در ایران نیز تولید و سطح زیر کشت این گیاه از اهمیت ویژه ای برخودار است. عواملی نظیر هزینه های پایین ، درآمد نسبتاً زیاد ، استفاده از کاه آن جهت تغذیه دام و ... باعث شده است که این محصول روز به روز بیشتر مورد توجه کشاورزان قرار گیرد.
با توجه به اینکه زراعت گندم در چهار مرحله انجام می گیرد لذا جهت استفاده بهتر کاربران محترم این مطلب درچهار قسمت ارائه خواهد شد.
عمليات کشاورزي برای زراعت گندم به چهار دسته تقسیم می شود:
1-خاک ورزي
2- کاشت
3- داشت
4- برداشت
تعریف خاک ورزی در علوم کشاورزی:
در علوم کشاورزی خاک ورزی شامل کلیه عملیاتی مکانیکی می باشد که قادر است از مراحل کاشت تا برداشت حد اقل یکی از ویژگی های خاک را تحت تاثیر قرار دهد. مثلاً کولتیواتور علف های هرزدر مرحله داشت و چاپر زدن ذرت علوفه ای در مرحله برداشت.
خاک ورزی را می توان از جهات مختلف تقسیم بندی کرد (میزان بقایا، ادوات بکار رفته، شدت خاک ورزی و ...).
اهداف صحیح خاک ورزی عبارت است از:
1- ایجاد محیطی مناسب جهت جوانه زدن بذر و رشد و نمو ریشه.
2- کنترل علف های هرز رقیب.
3-کنترل فرسایش خاک.
4- کنترل رطوبت خاک (اجتناب از رطوبت زیاد خاک و تقلیل صدمات وارده بر گیاه در دوره کمبود رطوبت)
5- بهبود بخشیدن به شرایط فیزیکی خاک.
بطور کلی خاک ورزی را می توان بر اساس اهداف مورد نظر، ادوات مورد استفاده، نحوه تاثیرگذاری بر خصوصیات خاک و مدیریت بقایای گیاهی خاک ورزی به دو گروه زیر تقسیم نمود:
1- خاک ورزی مرسوم (سنتی):
در این نوع خاک ورزی با استفاده از گاو آهن برگردان دار خاک را زیر و رو شده و سپس با استفاده از دیسک کلوخه ها را خرد می کنند و در بعضی موارد با استفاده از ماله سطح زمین را تسطیح می کنند.
مشخصات ومعایب خاک ورزی مرسوم( سنتی یا غیر حفاظتی) :
1- تمام عمليات تهيه بستر بذر بطور كامل انجام شده و هر فصل تکرار می شود
2- شخم اوليه با عمق زياد انجام مي شود
3- استفاده از گاوآهن سوكي در شخم عميق بسيار رايج است
4- خاك زياد بهم خورده و زير و رو مي شود
5- حفظ بقاياي گياهي مهم نيست
6- زمان بر است
7- هزینه بر است
8-ماده آلی خاک کم می شود
9-خاک فشرده می شود وایجاد لایه سخت در کفه شخم
10-میکروب های خاک صدمه می بینند
11-نهایتا کلوخه های درشت در خاک ایجاد می شود
12-استهلاک ادوات و ماشین آلات زیاد است
13- تسطیح زمین زود تر بهم می خورد
14- افزایش میزان فرسایش خاک(بادی وآبی)
2- خاک ورزی حفاظتی:
انواعی از روش های خاک ورزی که با هدف دستکاری کمتر خاک، کاهش تردد در زمین، حفظ بقایای گیاهی، کاهش فرسایش خاک و کاهش هزینه ها، انرژی و نهاده های مصرفی پایه ریزی شده اند در گروه خاک ورزی حفاظتی قرار دارند.خاک ورزی حفاظتی ابتدا با هدف جلوگیری از فرسایش آبی و بادی مورد استفاده قرار گرفت اما بعداً اهداف دیگری نیز در این روش خاک ورزی مد نظر قرار گرفت. خاک ورزی حفاظتی بر مبنای فعال سازی بیولوژیکی، اصلاح فیزیکی و بهبود خصوصیات شیمیایی خاک استوار بوده و سعی دارد با حفاظت از خاک و بهبود کلیه خصوصیات خاک، کارکرد بسیاری از عملیات مکانیکی، وقت گیر و پرهزینه را به عهده خاک واگذار نماید و در نهایت قسمتی یا تمام شخم مکانیکی را به شخم بیولوژیکی تغییر جهت دهد.
خاک ورزی حفاظتی بر سه اصل اساسی مبتنی است:
1-حفظ بقایای گیاهی
2- کاهش عملیات خاک ورزی تا حد ممکن
3- تناوب زراعی
با توجه به توضيحات فوق، روش هاي مختلف خاکورزي حفاظتي وجود دارد که انتخاب و کاربرد هر يک از آنها به عوامل مختلفي از قبيل: اقليم، ميزان بارندگي، بافت خاک، ميزان منابع آب قابل دسترس، نوع محصول و تناوب زراعي، تراکم خاک و عمق آب زيرزميني بستگي دارد.
به منظور انتخاب مناسبترين روش خاکورزي در هر منطقه بايد روش هاي مختلف خاک ورزي حفاظتي که هر يک نياز به ماشينها و ادوات کشاورزي ويژهاي دارند به همراه روش خاک ورزي مرسوم هر منطقه اجرايي شده و مورد ارزيابي و مقايسه قرار گيرند.
به دليل استفاده بهتراز روش هاي خاکورزي حفاظتي ماشينهاي خاکورزي مختلفي ساخته ومعرفی شده اند که عبارتنداز :
انواع خطي کارهاي بيخاکورزي
انواع ديسک
انواع گاوآهن قلمي(چیزل) و پنجه غازي
چيزل پکر و بعضي از انواع کمبيناتها در هر يک از انواع خاک ورزی حفاظتی مورد استفاده قرار می گیرند.
مزاياي خاك ورزي حفاظتي نسبت به خاك ورزي سنتي :
1. افزایش جذب و نگهداري رطوبت خاك
2. افزايش مقدار مواد آلي و حاصلخیزی خاك
3. کاهش دمای سطح خاک و کاهش تبخیر
4. افزايش حفاظت از سطح خاك با استفاده از بقاياي محصولات
5. كاهش هزينه ها در واحد سطح
6. کاهش تراکم خاک از طریق کاهش عبور و مرور ادوات.
در اینجا نسبت به معرفی یک نوع از روش های خاک ورزی حفاظتی که با استفاده از گاو آهن قلمی (چیزل)انجام می شودمی پردازیم.
گاو آهن چيزل (قلمی یا شفره ای) :
اين گاو آهن به هيچ وجه خاک را برگردان نمي کند بلکه خاک را پس از نفوذ در آن فقط خرد مي کند. اين گاو آهن ممکن است سوار، نيمه سوار يا دنباله بند باشد. گاو آهن هاي برگردان دار و بشقابي و به خصوص اولي به سبب زير و رو کردن خاک باعث از دست رفتن رطوبت خاک مي شوند . گاو آهن قلمي به اين دليل که خاک را واژگون ننموده ولي لايه روي خاک را خرد مي نمايد، در حفظ رطوبت بسيار مؤثر بوده و لذا براي مناطق ديم توصيه مي شود.
ساختمان چیزل
گاو آهن های چیزل امروزی از دو قسمت مهم شاسی و شاخه ها تشکیل می شود. هر شاخه به نوبه خود متشکل از یک ساقه و یک تیغه است. هر گاو آهن چیزل دارای دو یا سه ردیف شاخه است، معمولاً انواع سوار کوچک دو ردیف و انواع سوار بزرگ و کششی دارای سه ردیف شاخه هستند. شاخه های ردیف های مختلف، به طور زیکزاک (به صورتی که روبروی هم قرار نداشته باشند) به شاسی متصل می شوند، تا خاشاک بدون مانع از بین آنها عبور کند. شاخه ها طوری به شاسی متصل می شوند که فاصله بین آنها از یکدیگر حدود 30 سانتی متر باشد. ارتفاع شاسی از سطح زمین حدود 70 تا 80 سانتی متر و فاصله بین تیرک ها (فاصله بین ردیف های شاخه ها) بین 80 تا 100 سانتی متراست.
انواع مختلفی از تیغه ها در چیزل استفاده می شود که متداول ترین آنها تیغه ی چیزل(قلمی) است .
اساس کار گاوآهن چیزل شکستن و خرد کردن خاک است نه زیر و رو کردن آن است. لذا بهترین کار را در خاک های خشک و سخت انجام می دهد. چنانچه خاک بیش از حد مرطوب باشد جای ساقه های گاو آهن چیزل در خاک باقی مانده و هیچ نوع عمل خرد شدن و نرم شدن خاک انجام نمی گیرد و باعث ایجاد کلوخه های بزرگ بر روی زمین می شود که شکستن آنها با هر نوع عملیات خاک ورزی بعدی غیر ممکن خواهد بود.
مطلب ادامه دارد...
لطفا نظر فراموش نشود